کوفه یکی از مساجد چهارگانه بزرگ جهان اسلام است که در شهر کوفه عراق ساخته شده‌است. این مسجد در ۱۲ کیلومتری شمال شهر نجف واقع است.
گفته می‌شود این مسجد ابتدا توسط حضرت آدم ساخته شده و پس از مسجدالحرام قدیمی‌ترین مسجد جهان است. در دهه‌های اول هجری قمری این مسجد توسط سعد بن ابی وقاص بازسازی و سپس توسط علی ابن ابی طالب مرکزی مهم برای خلافت در نظر گرفته شد. مقبره برخی از بزرگان و علمای دینی در آنجا قرار دارد. گفته می‌شود پس از ظهور حجت بن حسن (مهدی)، این مسجد وسعت بسیاری خواهد یافت.

  •  

فضیلت مسجد کوفه

علمای شیعه و سنی در فضیلت مسجد کوفه بر دیگر مساجد (به جز مسجدالحرام و مسجدالنبی (ص)) به تفصیل سخن گفته‌اند. از رسول خدا (ص) روایت شده‌است که مسجد کوفه مسجد پربرکتی است که خداوند آن را برای اهلش برگزیده‌است و روز قیامت برای نمازگزارش شفاعت می‌کند] اصبغ بن نباته نقل کرده‌است که امام علی (ع)فرمود: ای مردم کوفه، خداوند متعال چیزی به شما عطا کرد که به هیچ کس نداده است؛ مسجد و عبادتگاه شما را برتری داد که در آن خانه آدم (ع)و نوح(ع) و ادریس (ع) و مصلای حضرت ابراهیم (ع) و برادرم خضر (ع) و مصلای من است و یکی از چهار مسجد با فضیلت است که[روز قیامت این مسجد شبیه شخص محرِمی که لباس پوشیده، آورده می‌شود و برای اهل خود و نمازگزارش شفاعت می‌کند و زمانی خواهد آمد که این مسجد، مصلای حضرت مهدی (ع) و هر مؤمنی خواهد شد و هیچ مؤمنی باقی نخواهد ماند، مگر این که در این مسجد نماز می‌خواند یا در آرزوی آن است. اگر مردم برکت آن را می‌دانستند از چهارگوشه جهان حتی با کشیدن خود بر روی برف و یخ به این مسجد می‌آمدند] برای مسجد كوفه در روایات حضرات معصومین(ع) فضائل زیادی بیان شده است:

امام باقر(ع) می فرمایند:

اگر مردم به فضیلتی كه مسجد كوفه دارد واقف بودند؛ از راههای بسیار دور به آنجا سفر می كردند. یك نماز واجب خواندن در آنجا مساوی با به جای آوردن یك حج و یك نماز مستحبی خواندن در آنجا معادل با انجام دادن عمره است.

علی(ع) نیز در این باره می فرمایند:

خواندن نماز نافله در این مسجد معادل انجام عمره در كنار پیامبر اكرم(ص) و خواندن نماز واجب در آنجا مساوی انجام دادن حج با رسول اكرم(ص) است. در این مسجد هزار پیغمبر و هزار وصی پیغمبر نماز خوانده اند.

امام صادق(ع)، به یكی از اصحاب كه اهل كوفه بود فرمودند:

آیا تمام نمازهایت را در مسجد كوفه می خوانی؟ وی عرض كرد: خیر. حضرت فرمودند: من اگر در آنجا حاضر باشم امیدوارم كه هیچ نمازی از من در آن مسجد فوت نشود. سپس حضرت اضافه كردند: آیا فضیلت نماز در این مسجد را می دانی؟ راوی می گوید: گفتم: خیر. حضرت فرمودند: هیچ بنده صالح و پیامبری نبوده است مگر آن كه در مسجد كوفه نماز خوانده است حتی رسول خدا(ص) وقتی به معراج می رفتند جبرئیل(ع) به ایشان عرض كرد: آیا می دانی حالا در كجا هستی؟ حضرت رسول(ص) فرمودند: خیر. جبرئیل گفت: حالا در مقابل مسجد كوفه قرار گرفته اید. پیامبر(ص) به جبرئیل فرمودند: از خداوند متعال اجازه بخواه تا پائین رفته در آن نماز بخوانیم. وقتی خداوند متعال اجازه دادند؛ حضرت در آنجا دو ركعت نماز به جای آوردند. سپس امام صادق(ع) فرمودند: یك نماز واجب در آن برابر با هزار نماز و یك نماز نافله در آن مساوی با پانصد نماز در اماكن دیگر است.

قبله این مسجد، باغی از باغهای بهشت و دست راست و چپ آن نیز از بستانهای بهشت است. در آن مسجد نشستن عبادت محسوب می شود. اگر مردم فضیلت آن را می دانستند هر چند با چهار دست و پا همچون طفل خود را به آنجا می رساندند تا از بركات آن بهره مند شوند.

محمد بن سنان می گوید: از امام رضا(ع) شنیدم كه می فرمودند:

یك نماز ففرادا در مسجد كوفه خواندن با فضیلت تر از هفتاد نمازی است كه بطور جماعت در جاهای دیگر خوانده شود.

همان گونه كه پیش از این گفته شد؛ روایات بسیار زیادی در این باره در كتب روائی وارد شده است كه در اینجا به همین مقدار اكتفا می شود اما جهت تكمیل بحث به بعضی از اوصاف و ویژگیهای معنوی مسجد كوفه كه در متن روایات مختلف آمده است اشاره می شود:

1. ... مسافر در این مسجد مخیر است كه نمازش را تمام و یا به صورت شكسته بخواند.

2. اعتكاف در آن مسجد مانند اعتكاف در مسجدالحرام و مسجد مدینه است؛ یعنی از ثواب و فضیلت بیشتری برخوردار است.

3. مسجد كوفه، افضل از مسجد اقصی در بیت المقدس است.

4. كشتی نوح از همین مكان حركت كرده است.

5. هیچ گرفتار و محزونی در مسجد كوفه دست به دعا برنداشته مگر آنكه دعایش مستجاب شده است؛ یعنی خداوند غم و گرفتاری او را برطرف ساخته و حاجتش را برآورده است.

6. مسجد كوفه باغی از باغهای بهشت است.

7. طرف راست این مسجد مبارك و با بركت تر از طرف چپ آن است.

8. عصای موسی(ع)، شجره یقطین و انگشتر سلیمان و... در آنجاست.

9. در روز قیامت این مسجد برای اهلش شفاعت خواهد كرد.

10. حضرت ابراهیم(ع) و حضرت نوح(ع) و حضرت زكریا(ع)... در آن نماز خوانده اند.

11. امام زمان(ع) پس از ظهور در آن نماز خوانده و آنجا را محل قضاوت و محكمه خود قرار خواهد داد.

12. آنجا یكی از چهار مسجد مهم مسلمانان است؛ یعنی مسجدالحرام و مسجد مدینه و مسجدالاقصی است كه مسجد كوفه از مسجدالاقصی با فضیلت تر است.

آداب و اعمال مسجد كوفه

در كتابهای دعا و زیارت آداب مسجد كوفه را به دنبال آداب خود شهر كوفه بیان می كنند؛ چرا كه از سرزمین كوفه به عنوان حرم امیرالمؤمنین(ع) یاد شده است و برای ورود به آن، نظیر حرم پیامبراكرم(ص) آدابی مشخص شده است. در هر حال چنین وارد شده است كه وقتی به سوی مسجد كوفه عازم شدی در حال رفتن اللَّه اكبر و لااله الااللَّه و الحمداللَّه و سبحان اللَّه می گویی آنگاه كه به مسجد رسیدی در كنار در معروف به باب الفیل13 بایست اینگونه سلام بده. السلام علی رسول اللَّه، السلام علی امیرالمؤمنین و رحمةاللَّه و بركاته و منتهی مشاهده و موضع مجلسه و مقام حكمته... و انت ولیّی و سیّدی و وسیلتی فی الدنیا و الآخرة.

سپس داخل مسجد شو و بگو: اللَّه اكبر (سه مرتبه) هذا مقام العائذ باللَّه و بمحمّد و بولایة أمیرالمؤمنین وألأئمة المهدیین الصادقین... وحجةاللَّه علی خلقه.

آنگاه برو به طرف ستون چهارم نزدیك باب الانماط كه روبروی ستون پنجم و به ستون حضرت ابراهیم(ع) معروف است و چهار ركعت نماز بخوان به این ترتیب كه دو ركعت آن را با حمد و سوره »قل هواللَّه« و دو ركعت دیگر را با حمد و سوره قدر14. وقتی نماز را به پایان بردی تسبیحات حضرت زهرا(ع) را ذكر و بعد این گونه سلام كن:

السلام علی عباداللَّه الصالحین الراشدین، الذین أذهب اللَّه عنهم الرجس و طّهرهم تطهیراً و جعلهم أنبیاء مرسلین و حجة علی الخلق أجمعین و سلام علی المرسلین والحمداللَّه رب العالمین و لك تقدیر العزیز العلیم. و هفت مرتبه بگو: سلام علی نوح فی العالمین. سپس بگو: نحن علی وصیتك یا ولیّ المؤمنین التی أوصیت بهاذریتك من المرسلین... الحمداللَّه علی ماهدانا.

پس از آن به نزدیك »دكة القضا« رفته در آنجا دو ركعت نماز می خوانی در این نماز بعد از حمد در خواندن سوره مختار هستی هر یك از سوره های قرآن را كه در آن آیه سجده نیست می توانی بخوانی. بعد از این نماز هم وقتی تسبیحات حضرت زهرا(ع) را ذكر كردی آنگاه چنین بگو:

یا مالكی و مملكّی و متغمدی بالنعم الجسام... برحمتك یا أرحم الراحمین.

نگارخانه